NEWSLETTER - Nr 3 (193)/2021

Umiędzynarodowienie na stałe weszło do słownika akademickiego w Polsce kilkanaście lat temu. Jest to pojęcie niezwykle wielowymiarowe. Dla uczelni umiędzynarodowienie stało się elementem integralnym, łączącym i przenikającym różne obszary działalności instytucjonalnej i poziomy strategii rozwoju.

Ranking Szkół Wyższych od lat bierze pod uwagę stopień umiędzynarodowienia uczelni jako jeden z siedmiu głównych kryteriów rankingu - z wagą 15% w przypadku uczelni akademickich; 13% w przypadku uczelni niepublicznych i 7% w rankingu publicznych uczelni zawodowych. Dlaczego ten wskaźnik odgrywa tak ważną rolę w Rankingu? Co bada i dlaczego posiada tak wysoką wagę, szczególnie w przypadku uczelni akademickich?

Dlaczego ten wskaźnik odgrywa tak ważną rolę w Rankingu? Co bada i dlaczego posiada tak wysoką wagę, szczególnie w przypadku uczelni akademickich?

We współczesnym świecie otwartych granic (do których wszyscy mamy nadzieję powrócić po pandemii) i globalnych karier (które zostaną z nami, niezależnie od tego, czy będą rozwijane w sposób stacjonarny, czy zdalny), w świecie zespołów wielokulturowych liczy się wiedza i umiejętności na poziomie międzynarodowym. Co to oznacza w praktyce, poza oczywiście wiedzą merytoryczną, która jest podstawą skutecznego rozwoju? Niezwykle ważną rolę odgrywają znajomość języków obcych, a także umiejętność poruszania w zróżnicowanym środowisku kulturowym. Właśnie takie umiejętności pomagają zdobyć swoim studentom uczelnie, które postawiły na rozwój umiędzynarodowienia na każdym poziomie funkcjonowania instytucji.

Jak mierzymy umiędzynarodowienie?

Zobaczmy na przykładzie Rankingu Uczelni Akademickich, jak suma 8 wskaźników z różnymi wagami (branych pod uwagę w wyliczeniu kryterium umiędzynarodowienia) odzwierciedla wynik osiągnięć szkoły wyższej w tym zakresie.

- Programy studiów w językach obcych liczone jako suma programów studiów prowadzonych w językach obcych w konkretnym roku akademickim. Wskaźnik ten pokazuje zarazem różnorodność oferty studiów, skierowanej do studentów obcojęzycznych, wliczając tu kompetencje kadry akademickiej, zdolność utworzenia sylabusów, materiałów edukacyjnych i poprowadzenia procesu nauczania w językach obcych, a także konkurencyjność i atrakcyjność oferty szkoły wyższej na międzynarodowym rynku rekrutacyjnym.

- Studiujący w językach obcych, czyli liczba studiujących w językach obcych w konkretnym roku akademickim, w odniesieniu do ogółu studentów na uczelni. Wskaźnik pokazuje ilu studentów wybrało nauczanie w językach obcych, uznając ofertę uczelni w tym zakresie za atrakcyjną. Wliczani tu są także obywatele polscy. Nie od dziś wiadomo, że polscy studenci chętnie wybierają studia w językach obcych na rodzimych uczelniach, a wśród użytkowników, odwiedzających stronę programu „Study in Poland", która prezentuje obcojęzyczną ofertę uczelni polskich, odwiedziny z Polski stanowią pierwszą pod względem liczebności odwiedzin grupę, odpowiedzialną za blisko 20% wejść.

- Studenci cudzoziemcy, gdzie brana pod uwagę jest liczba studentów obcokrajowców w proporcji do ogólnej liczby studentów. Ma to pokazać wskaźnik umiędzynarodowienia wśród bezpośrednich odbiorców oferty akademickiej uczelni - studentów. Nie powinno się tu mylić cudzoziemców, którzy wybrali polską szkołę wyższą ze studentami studiującymi w językach obcych, ocenianych przez poprzedni wskaźnik. Wg danych OPI-PIB przedstawionych podczas konferencji „Studenci zagraniczni w Polsce 2021", większość obcokrajowców na uczelniach w Polsce (dla przypomnienia, blisko 60% z nich stanowią studenci z Ukrainy i Białorusi) wybiera studia w języku polskim. Łączny odsetek cudzoziemców studiujących w naszym kraju w językach obcych to 38,5%.

- ICI (Collaboration Impact), czyli średnia liczba cytowań otrzymanych przez publikacje posiadające współautora z zagranicy w ciągu czterech lat, poprzedzających wydanie rankingu. Wskaźnik ten pokazuje stopień rozwoju międzynarodowej współpracy naukowej na uczelni, a także stopień zaangażowania kadry we wspólne projekty naukowe z zagranicznymi ośrodkami badawczymi. W sposób mierzalny odzwierciedla on poziom umiędzynarodowienia nauki i badań naukowych na uczelni.

- Nauczyciele akademiccy z zagranicy, co pokazuje liczbę cudzoziemców wśród nauczycieli akademickich w stosunku do ogólnej liczby nauczycieli akademickich na uczelni. Wskaźnik ważny z punktu widzenia studentów, gdyż daje im pojęcie o stopniu umiędzynarodowienia kadry dydaktycznej. Chcąc korzystać z najbardziej aktualnej wiedzy, studenci wybierają te ośrodki akademickie, które umożliwią im uczenie się od najlepszych wykładowców z całego świata, pokażą różne punkty widzenia i podejścia do rozwiązania istotnych problemów, stosowane w innych kulturach o odmiennej mentalności.

- Wymiana studencka (wyjazdy), czyli liczba studentów z uczelni, wyjeżdżających w ramach wymiany zagranicznej na co najmniej trzy miesiące w proporcji do ogólnej liczby studentów. Wyliczenia dotyczą ostatniego roku sprawozdawczego do POL-on. Dla studentów na całym świecie liczy się możliwość wyjazdów i wymiany międzynarodowej podczas studiów. Pozwala im to nie tylko czerpać wiedzę z innych źródeł, ale i zanurzyć się w doświadczeniu wielokulturowości, które jest i będzie pożądane przy budowaniu ścieżki zawodowej. Ten właśnie wskaźnik pokazuje, ilu studentów na uczelni skorzystało z możliwości wyjazdowych, a w sposób pośredni, czy i w jakim stopniu sama szkoła wyższa zachęca studiujących do zdobycia tego istotnego doświadczenia.

- Wymiana studencka (przyjazdy) – tu brana pod uwagę jest liczba studentów przyjeżdżających na uczelnię w ramach wymiany zagranicznej na co najmniej trzy miesiące w proporcji do ogólnej liczby studentów. Wskaźnik ten pokazuje, na ile atrakcyjna jest uczelnia z punktu widzenia studentów obcokrajowców, poszukujących opcji wymiany zagranicznej. Część z nich szuka w ten sposób sprawdzonego miejsca do kontynuacji nauki, inni przyjeżdżają w poszukiwaniu wiedzy i doświadczeń z innej kultury. Tak czy owak, wskaźnik ten pokazuje stopień uznania dla uczelni i jej rozpoznawalność w międzynarodowym środowisku studenckim.

- Wielokulturowość środowiska studenckiego, gdzie istotna jest liczba krajów, z których w bieżącym roku akademickim pochodzi min. 10 studentów cudzoziemców. Im więcej zróżnicowanych kultur i mentalności będzie obecnych w środowisku akademickim, tym więcej pożytecznych doświadczeń  będą mogli czerpać studenci, rozwijać zrozumienie dla różnorodności świata i otwartości na inny punkt widzenia i postrzegania rzeczywistości. Żeby można było mówić o przedstawicielstwie, a nie pojedynczych przypadkach, wskaźnik przewiduje pewną minimalną liczbę cudzoziemców z każdego kraju.

Źródłem uzyskiwania informacji o powyższych wskaźnikach są POL-on, dane z Ankiety Uczelni oraz SciVal (przy ICI).

Internacjonalizacja w czasach pandemii

Należy pamiętać, że jesteśmy w bardzo szczególnym momencie, jeśli chodzi o sprawy związane z umiędzynarodowieniem szkolnictwa wyższego. W marcu 2020 roku nagle znaleźliśmy się w sytuacji, w której swoboda interakcji, jaką znaliśmy do tamtej pory ustała z dnia na dzień. Dotknęło to nas wszystkich, ale w szczególny sposób tych, którzy znaleźli się w tym momencie daleko od domu, m.in. studentów zagranicznych przebywających w Polsce.

Wraz z kwestiami organizacyjnymi, które uczelnie musiały rozwiązać w trybie natychmiastowym, sytuacja epidemiologiczna zrodziła wiele pytań: Jaka jest sytuacja studentów zagranicznych? Czy są pod odpowiednią opieką? Jak wielu z nich pozostało, ilu wyjechało? Czy zawieszają studia lub rezygnują z nich? Czy są w stanie brać udział w zajęciach? Jak widzą swoją przyszłość na polskich uczelniach?

Kolejny problem, z którym mieliśmy się wówczas zmierzyć, to najbliższa rekrutacja obcokrajowców na studia na rok akademicki 2020/21, a także na lata kolejne. Nikt nie wiedział wtedy, co przyniesie przyszłość.

Po ponad roku pandemii jesteśmy bogatsi o doświadczenie i mamy znacznie więcej wiedzy w tym zakresie. W tym czasie Fundacja Edukacyjna „Perspektywy”, w ramach prowadzonego programu „Study in Poland” i we współpracy z Komisją ds. Międzynarodowych KRASP, wydała raport „Internacjonalizacja w czasach pandemii”, części I i II, bazujący na badaniu ankietowym uczelni akademickich.

Pomimo obaw, rekrutacja międzynarodowa na rok 2020/21 wypadła pozytywnie na tle ubiegłorocznych prognoz.

Pozwala to mieć nadzieję, że mimo pandemii poziom umiędzynarodowienia polskich uczelni nie ulegnie pogorszeniu, a fundamenty procesu internacjonalizacji, wskazane m.in. w Rankingu Perspektyw, są na tyle trwałe, że pozwolą na kontynuację skutecznego umiędzynarodowienia polskiej nauki i kształcenia w globalnej perspektywie.

AFiB Vistula na podium

W tegorocznym zestawieniu liderów umiędzynarodowienia Rankingu Szkół Wyższych niezagrożona pozostała pozycja lidera w zakresie umiędzynarodowienia – na najwyższym stopniu podium znalazła się Akademia Finansów i Biznesu Vistula.

Zwycięstwo w kategorii "Umiędzynarodowienie" Akademii Finansów i Biznesu Vistula zapewniły najlepsze wyniki dot. wskaźników studiujący w językach obcych - 2444 osób do 7313 studentów na uczelni ogółem, studenci cudzoziemcy - tu najlepszy wynik dała liczba 3785 obcokrajowców do 7313 studentów ogółem - co daje prawie 52%(!) studentów zagranicznych na uczelni, a także wskaźnik nauczyciele akademiccy z zagranicy - 12 nauczycieli cudzoziemców do 135 ogółem. Bardzo wysoki wynik uzyskał także wskaźnik wielokulturowości środowiska akademickiego - 94,29%. Wg Raportu "Studenci zagraniczni 2019", Akademia Finansów i Biznesu Vistula wita w swoich ścianach lub też obecnie na zajęciach online studentów z 89 krajów. Lepszym wynikiem w danym wskaźniku może pochwalić się tylko Uniwersytet Warszawski, gdzie studiują osoby z 97 krajów (dane z Raportu "Studenci zagraniczni 2019").

Serdecznie gratulujemy zwycięzcy kategorii "Umiędzynarodowienie"!

W zestawieniu 2021 pierwsza piątka uczelni-liderów umiędzynarodowienia pozostała taka sama, jak rok temu, nastąpiła tylko zamiana miejscami wewnątrz tej grupy: na drugie miejsce wskoczyła Akademia Ekonomiczno-Humanistyczna w Warszawie, Akademia WSB w Dąbrowie Górniczej znalazła się zaś na miejscu czwartym.

Nieco więcej zmian możemy natomiast zaobserwować w drugiej połowie pierwszej dziesiątki liderów umiędzynarodowienia. O trzy pozycje awansowała Uczelnia Łazarskiego w Warszawie (z miejsca 10 na 7 w stosunku do ubiegłego roku). Skok o cztery miejsca w górę (z 13 na 9) – to wynik Społecznej Akademii Nauk z siedzibą w Łodzi.

Największego zaś awansu w stosunku do ubiegłorocznego rankingu (z miejsca 15 rok temu na 9), a także wejścia do dziesiątki liderów umiędzynarodowienia w Polsce możemy pogratulować Politechnice Łódzkiej!

Wszystkim liderom umiędzynarodowienia serdecznie gratulujemy!

Julia Łysik