Kiedy w maju 2005 roku Zgromadzenie Plenarne KRASP podjęło decyzję o uruchomieniu – wspólnie z Fundacją Edukacyjną „Perspektywy” – programu Study in Poland mającego na celu promocję polskich uczelni za granicą i zachęcanie obcokrajowców do studiowania w Polsce, kształciło się u nas 8829 studentów zagranicznych. Obecnie jest ich ponad 83 tysiące.
Prawie 10-krotny wzrost liczby zagranicznych studentów odzwierciedla skalę wysiłku polskich uczelni, ich partnerów społecznych oraz naszych służb dyplomatyczno-konsularnych w budowaniu brandu polskiego szkolnictwa wyższego za granicą.
Podsumowując 15 lat realizacji programu należy stwierdzić z satysfakcją, że jego inicjatorzy trafnie odczytali wyzwania internacjonalizacji stojące przed polskim szkolnictwem wyższym i dalekowzrocznie sformułowali założenia. A także wykazali się konsekwencją w jego realizacji.
Mariaż KRASP i Fundacji Edukacyjnej „Perspektywy” był konsekwencją wejścia Polski do Unii Europejskiej. Pilna stała się wówczas potrzeba skoordynowania działań polskich uczelni za granicą. A ponieważ nie udało się uzyskać w ówczesnym Ministerstwie Edukacji Narodowej i Sportu poparcia dla tej idei, postanowiliśmy działać sami. Zwłaszcza, że KRASP miał już swoje doświadczenia (wydawał m. in. informator „How to study in Poland in English Language”), a Perspektywy zorganizowały wcześniej kilka udanych prezentacji polskich uczelni za granicą.
Pierwszy rok prowadzenia programu (rok akad. 2005/06) wykazał, że wprawdzie prosta koordynacja działań sama w sobie daje efekty, ale jednocześnie uniemożliwia planowanie z niezbędnym kilkuletnim wyprzedzeniem. Dlatego w czerwcu 2007 roku podpisano Porozumienie o ustanowienia partnerstwa strategicznego w zakresie zagranicznej promocji polskich uczelni. Postawiono wyraźne cele, ustalono zasady finansowe (uczelnie mają pełną autonomię w przystępowaniu do programu), a nadzór nad realizacją programu powierzono Komisji ds. Współpracy Międzynarodowej KRASP.
Dla programu „Study in Poland” wybrano sprawdzony w innych krajach model tzw. agency consortium, w którym uczelnie powierzają prowadzenie części swoich działań niezależnej organizacji pozarządowej, działającej na zasadzie non-profit i cieszącej się zaufaniem wszystkich uczestników. Z satysfakcją stwierdzam, że utrzymująca się przez te wszystkie lata liczba uczestników programu (50-60 uczelni) potwierdza sens i celowość podjętych działań. Staliśmy się swoistym katalizatorem umiędzynarodowienia w polskim szkolnictwie wyższym, jako że przyspieszamy procesy prowadzone przez zainteresowane wspólnymi działaniami polskie uczelnie.
Podsumowując efekty programu KRASP i Perspektyw należy zwrócić uwagę na dwa elementy:
- Program „Study in Poland” to pierwszy w historii polskiego szkolnictwa wyższego zorganizowany wysiłek mający na celu skoordynowanie działań uczelni oraz podmiotów państwowych, samorządowych i pozarządowych na rzecz szerokiego umiędzynarodowienia studiów w Polsce i promocji polskich uczelni za granicą.
- „Study in Poland” to uznana marka, znana w Polsce, ale zarazem rozpoznawalna na świecie, m.in. poprzez mocną obecność w Internecie i wspólne uczestnictwo najlepszych polskich uczelni i Fundacji „Perspektywy” na kluczowych międzynarodowych wydarzeniach edukacyjnych.
Siłą programu jest jego integralny związek z KRASP i najlepszymi uczelniami akademickimi w Polsce. Do sukcesu programu wielki wkład wnieśli kolejni przewodniczący konferencji, profesorowie: Franciszek Ziejka, Tadeusz Luty, Katarzyna Chałasińska-Macukow, Wiesław Banyś i Jan Szmidt oraz odpowiadający w kolejnych kadencjach KRASP za sprawy międzynarodowe profesorowie Karol Musioł, Włodzimierz Nykiel i Marek Tukiendorf, którzy dbali, aby kwestie umiędzynarodowienia były w centrum działań KRASP i wspierali „Study in Poland”.
Wspólnie też lobbowaliśmy za powołaniem państwowej instytucji, która ostatecznie otrzymała nazwę Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej, bez której środków nie byłoby możliwe skuteczne umiędzynarodowienie polskiej nauki, bo tak widzieliśmy zawsze główne zadanie NAWA.
„Study in Poland” posiada stałe miejsce na mapie polskiego szkolnictwa wyższego. Tylko w ostatniej kadencji KRASP, czyli w latach 2016-2020 zorganizowaliśmy ponad 90 wydarzeń w kraju i za granicą, mających na celu międzynarodową promocję polskiego szkolnictwa wyższego i zachęcanie obcokrajowców do studiowania w Polsce.
Aby skutecznie wspierać uczelnie w docieraniu do studentów obcokrajowców – wspólnie z Komisją ds. Współpracy Międzynarodowej KRASP zidentyfikowaliśmy 10 krajów posiadających dla nas kluczowe znaczenie z rekrutacyjnego punktu widzenia. Są to: Ukraina, Białoruś, Indie, Turcja, Rosja, Kazachstan, Azerbejdżan, Uzbekistan, Gruzja i Armenia.
Właśnie do tych krajów – i wyłącznie do nich – w latach 2016-2020 zorganizowanych zostało ponad 50 wyjazdów studyjnych i informacyjno-rekrutacyjnych w ramach „Study in Poland”. Ta skoncentrowana promocja dała efekty: o ile w roku akademickim 2015/16 z krajów tych pochodziło 60 procent ogółu obcokrajowców studiujących w polskich uczelniach, to cztery lata później odsetek ten wzrósł do ponad 70 procent!
Zorganizowane zostały cztery doroczne konferencje „Studenci zagraniczni w Polsce” – w Krakowie (wspólnie z UJ), Gliwicach (PŚl.), Warszawie (SGGW) i Łodzi (PŁ) – z udziałem kluczowych partnerów umiędzynarodowienia polskiego szkolnictwa wyższego, połączone każdorazowo z posiedzeniem Prezydium KRASP.
Podczas konferencji tych honorowano Nagrodą „Gwiazdy Umiędzynarodowienia – Internationalization Stars” osoby najbardziej zasłużone dla procesów umiędzynarodowienia; laureatami byli m.in. profesorowie Jan Krysiński, Andrzej Koźmiński, Marek Tukiendorf (pośmiertnie), Marek Kwiek, Dominik Antonowicz i Grzegorz Mazurek. Przeprowadzono również – pod patronatem Przewodniczącego KRASP – finały czterech edycji konkursu INTERSTUDENT na najlepszego studenta zagranicznego w Polsce.
Corocznie organizowaliśmy narady konsultacyjne uczelni uczestniczących w programie „SiP”, szkolenia kadry pionów międzynarodowych uczelni w ramach „Akademii Internacjonalizacji”, wydaliśmy dwa tomy z serii „Czas internacjonalizacji” (w języku polskim), a także cztery kolejne edycje wielkonakładowego informatora o ofercie uczelni „Study in Poland” (po angielsku i po rosyjsku). Stale rozwija się portal informacyjny „studyinpoland.pl” oraz profile w mediach społecznościowych. Między innymi dzięki tym skoordynowanym wysiłkom KRASP i „Perspektyw” współczynnik umiędzynarodowienia zwiększył się w tym okresie z 4 procent do ponad 6 procent (choć trzeba zauważyć, że sprzyjał temu również spadek ogólnej liczby studentów).
Pandemia postawiła przed nami nowe zadania. Mówiąc najkrócej, przeszliśmy na działania promocyjne online połączone z wszechstronnym wsparciem analitycznym uczelni w obszarze umiędzynarodowienia, w szczególności w zakresie utrzymania i pozyskiwania studentów obcokrajowców. Raport Internacjonalizacja w czasach pandemii oraz webinaria nt. umiędzynarodowienia i budowy międzynarodowej reputacji uczelni w tych trudnych czasach to niektóre przykłady aktualnych działań.
Co dalej? Z analiz przeprowadzonych trzy lata temu przez Fundację Edukacyjną „Perspektywy” i autoryzowanych przez władze MNiSW wynikało, że dla prawidłowego rozwoju szkolnictwa wyższego potrzebnych jest w Polsce co najmniej 100 tys. studentów obcokrajowców. Z powodu pandemii osiągnięcie tego celu nieco się wydłuży, ale nie stracił on nic ze swojej aktualności.
Osiągnięcie sukcesu wymaga udziału i skoncentrowanego wysiłku wszystkich partnerów umiędzynarodowienia: zainteresowanych resortów (przede wszystkim szkolnictwa wyższego, spraw zagranicznych, spraw wewnętrznych i resortów gospodarczych), uczelni i konferencji rektorów oraz organizacji pozarządowych wspierających szkolnictwo wyższe. Pracy nikomu nie zabraknie!
WALDEMAR SIWIŃSKI