Czy obecna sytuacja może nam pomóc w rozwoju współpracy międzynarodowej? Doświadczenia Collegium Civitas świadczą, że tak. Umiędzynarodowienie w nowej odsłonie, określane internacjonalizacją 3.0 jest elastyczne, hybrydowe, optymalizuje dostosowanie do potrzeb różnych grup odbiorców i wykorzystanie zasobów uczelni.
Z wyzwaniami związanymi z pandemią mierzymy się od miesięcy; znakomite spojrzenie na sytuację polskich uczelni znaleźliśmy w raporcie „Internacjonalizacja w czasach pandemii” wydanym przez Perspektywy w czerwcu br. Jednak czy obecna sytuacja – paradoksalnie – może nam pomóc w rozwoju współpracy międzynarodowej? Na podstawie doświadczeń Collegium Civitas płynących z ostatnich kilku miesięcy uważam, że tak. Dzięki technologiom i umiejętnościom sprawnego z nich korzystania zmierzamy w kierunku nowego wymiaru umiędzynarodowienia. Umiędzynarodowienie w tej nowej odsłonie, które roboczo nazywam internacjonalizacją 3.0 jest elastyczne, hybrydowe, optymalizuje dostosowanie do potrzeb różnych grup odbiorców i wykorzystanie zasobów (nie tylko finansowych) uczelni. Kryzys wywołany pandemią okazał się okazją, żeby zweryfikować stopień przygotowania do umiędzynarodowienia na miarę 21 wieku.
Wszystkie ręce na pokład
Bez dobrej współpracy wewnątrz uczelni, w moim przekonaniu nie ma mowy o rozsądnej współpracy zagranicznej. To system naczyń połączonych, w którym kluczowy jest przepływ informacji. Przypomnijmy: Collegium Civitas (niepubliczna uczelnia akademicka z siedzibą w Warszawie) po pojawieniu się pierwszych informacji o epidemii rozpoczęło prace nad możliwymi rozwiązaniami. Już w marcu wszystkie zajęcia prowadzone były w 100% metodą e-learningową, na tryb zdalny przeszła administracja uczelni, a wszyscy pracownicy administracyjni oraz wszyscy wykładowcy zostali przeszkoleni. Przez cały ten proces przeszliśmy blisko współpracując również z samorządem studenckim.
Co istotne, wykładowcy otrzymali również porady w zakresie metodyki pracy ze studentami online, ponieważ absolutnym priorytetem pozostaje dla nas zapewnienie najwyższej jakości dydaktyki. A najlepsza nawet technologia bez umiejętności dostosowania nauczania do specyfiki pracy zdalnej jest niewiele warta. I podobnie – nawet najlepsze reklamy na nic się zdadzą, kiedy szwankuje komunikacja, dydaktyka i opieka nad studentem zagranicznym. Sprawne funkcjonowanie uczelni stanowi bowiem kręgosłup współpracy zagranicznej i warunki brzegowe jej rozwoju.
Po pierwsze komunikacja
Studenci obcokrajowcy, którzy stanowią ok. 30% studentów Collegium Civitas, a pochodzą z ponad 50 krajów świata zostali otoczeni szczególną opieką „informacyjną” (przekazywanie informacji o bieżącej sytuacji w jęz. angielskim i szybkie odpowiedzi na zapytania studentów – mailowe, telefoniczne oraz za pośrednictwem mediów społecznościowych i komunikatorów; w te działania włączyli się nie tylko pracownicy administracji, ale również kadra kierownicza). Pracownicy uczelni pomagają i doradzają studentom obcokrajowcom w indywidualnych przypadkach.
Jesteśmy w stałym kontakcie z uniwersytetami partnerskimi na świecie, a także np. agencjami rekrutacyjnymi i innymi instytucjami. Przekazywaliśmy nie tylko wiadomości o sytuacji w naszej uczelni, ale również o rozwoju wydarzeń w Polsce (w tym uruchomiliśmy na stronie internetowej dział poświęcony aktualnościom związanym z covid-19). Młodzież, która zdecydowała się na powrót do swoich krajów, kontynuowała naukę online.
Wyzwaniem okazały się różne strefy czasowe, w którzy przebywali w czasie semestru studenci, ale do każdego przypadku podchodziliśmy indywidualnie, a wykładowcy otoczyli studentów z zagranicy szczególną opieką.
Uczelnia przygotowała się na różne scenariusze dotyczące dydaktyki na rok akademicki 2020/2021 i na bieżąco informuje partnerów międzynarodowych. Nie przerwaliśmy rekrutacji na wymiany zagraniczne na przyszły rok akademicki. Niektóre uczelnie zdecydowały się na taki krok, jednak my uznaliśmy, że działamy na tyle „normalnie” na ile można, a w obliczu nieprzewidywalności sytuacji nie chcieliśmy a priori rezygnować z szans np. związanych z udziałem w programie Erasmus+. Oczywiście w komunikacji z kandydatami na wymiany oraz uczelniami zaznaczamy, że ostateczne decyzje będą zależały od sytuacji międzynarodowej.
Last but not least - przepływ informacji pomiędzy uczelniami, wymiana dobrych praktyk poprzez takie platformy jak Stowarzyszenie PR i Promocji Uczelni Polskich „PRom” oraz działania komunikacyjne podejmowane przez Narodową Agencję Wymiany Akademickiej, Fundację Rozwoju Systemu Edukacji - Narodową Agencję Programu Erasmus+ oraz Perspektywy okazały się nieocenioną pomocą w codziennej pracy.
Nowi partnerzy
Pandemia pokazała, że jesteśmy w stanie szybko i sprawie przejść na tryb pracy online. Wykorzystaliśmy te nowe umiejętności, szczególnie w przypadku dwóch przedsięwzięć. To właśnie w dużej mierze dzięki naszemu know-how w dziedzinie e-learningu udało się doprowadzić do finalizacji porozumienie z Instytutem ds. Badań i Szkoleń ONZ (UNITAR). Jako pierwsza polska uczelnia pracujemy nad wspólnymi programami szkoleniowymi oraz studiów z UNITAR.
Od 5 lat organizowaliśmy program szkoły letniej „Society and Security in the Information Age” dla studentów z amerykańskich uczelni. Co roku odwiedzało nas kilkudziesięciu Amerykanów na szkolenia dotyczące bezpieczeństwa, historii Europy Centralnej, II wojny światowej. W tym roku postanowiliśmy spróbować online. I choć partnerzy w USA nie wróżyli nam sukcesu udało się zrekrutować grupę - również z nowych uczelni, które dotychczas z Collegium Civitas nie współpracowały. Od połowy lipca zaczynamy pracę z amerykańską młodzieżą w trybie online. Zdalnie będzie również realizowany staż badawczy w naszym Centrum Badań nad Terroryzmem, stanowiący komponent szkoły letniej.
Kontynuacja współpracy
Okazało się zatem, że pandemia nie jest przeszkodą w znalezieniu nowych partnerów, a jeśli idzie o dotychczasowych partnerstwa może nawet wzmocnić podejmowane działania. Znakomitym przykładem są tu seminaria Umiędzynarodowienie Szkolnictwa Wyższego, które realizujemy dla pracowników uczelni wyższych z Ukrainy. Mają one na celu dzielenie się doświadczeniem z naszymi partnerami zza wschodniej granicy. W programie znajdują się i zajęcia dotyczące organizacji procesu kształcenia, i współpracy międzynarodowej, pracy projektowej, niezwykle ważnym elementem jest program Erasmus+, ale i prezentujemy efektywne praktyki w nauczaniu. Realizowane dotychczas w formule blended learning, z komponentem online oraz stacjonarnym w Warszawie cieszyły się dużą popularnością, a w każdym brało udział ok. 40-50 osób. Tymczasem na szkolenie realizowane obecnie w całości online zapisało się ponad 200 uczestników! Co oznacza, że dzięki tej formule łączna liczba naszych odbiorców przekroczyła już 400 osób.
Kontynuujemy współpracę na wielu istotnych - z punktu widzenia rozwoju naszej instytucji odcinkach – z Wietnamem, Indonezją, USA i wieloma partnerami z innych krajów a także działania nakierowane na rekrutację studentów. Pandemia sprawiła, że webinaria stały się codziennością, również dla kandydatów na studia. Korzystamy z tego organizując we współpracy z partnerami w różnych krajach dedykowane spotkania online dla młodzieży zainteresowanej podjęciem studiów w Collegium Civitas.
Gramy do jednej bramki
Działając z podwójną misją – wizerunkową i rekrutacyjną (co szczególnie istotne w przypadku uczelni niepublicznych) musimy się zmierzyć z obecnym kryzysem. Ta podwójna misja jest istotna tak na poziomie poszczególnych instytucji, jak i organizacji wspierających umiędzynarodowienie w skali całego kraju. Działania podejmowane w czasie pandemii budują nasz wizerunek – nie tylko danej uczelni, ale przede wszystkim polskiego szkolnictwa wyższego. Każda uczelnia działająca na rynkach międzynarodowych jest swoistym ambasadorem polskiego szkolnictwa zagranicą. Starajmy się działać z taką właśnie myślą. Pamiętając, że zawsze, nie tylko w czasie pandemii, konkurujemy przede wszystkim z ponad 190 innymi państwami świata, a nie między sobą. Gramy do jednej bramki. Wspomniany już raport „Perspektyw” pokazał, że polskie uczelnie zdały egzamin z sytuacji kryzysowej. To nasz atut, który możemy wykorzystać we wspólnych działaniach. I chociaż brzmi to paradoksalnie, uważam, że kryzys wywołany pandemią może stać się kołem zamachowym współpracy międzynarodowej.
dr Katarzyna Maniszewska
Dr Katarzyna Maniszewska jest prorektorem ds. współpracy z zagranicą Collegium Civitas. Doktor nauk humanistycznych, magister filologii germańskiej oraz magister dziennikarstwa i komunikacji społecznej UWo. Absolwentka podyplomowych studiów menedżerskich na Wydziale Zarządzania UW oraz studiów podyplomowych w zakresie terroryzmu na Wydziale Prawa UW. Ekspert ds. terroryzmu i członek Rady Naukowej Centrum Badań nad Terroryzmem Collegium Civitas. Autorka książek „Terroryzm a media. Środki masowego przekazu i literatura a rozwój terroryzmu w Republice Federalnej Niemiec 1968-1998” (Wrocław, 2006), „Pionierzy terroryzmu europejskiego: Frakcja Czerwonej Armii” (Kraków, 2014). B. dyrektor programowy w Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności, dziennikarz, posiada bogate doświadczenie w zakresie spraw europejskich zdobyte podczas pracy w Parlamencie Europejskim w Brukseli.Mówi po angielsku, niemiecku, portugalsku i francusku, zna podstawy hiszpańskiego i rosyjskiego.